SGTT.VN - Loãng xương thường được xem là một bệnh
của nữ giới. Tuy nhiên, từ hai thập niên gần đây, loãng xương đã trở
thành vấn đề y tế cộng đồng vì ảnh hưởng đến 1/3 phụ nữ và 1/5 đàn ông
trên 50 tuổi.
Đừng ỷ y là “bệnh đàn bà”
Loãng xương là một trong
những bệnh thường gặp nhất ở người lớn tuổi, đặc biệt là phụ nữ, nhưng
diễn biến từ từ và thầm lặng. Khoảng 50% nam giới bị loãng xương không
rõ nguyên nhân, ngoài lý do tuổi tác. Khi có tuổi, các tế bào tạo xương
bị lão hoá, các hormon sinh dục giảm thấp, việc hấp thụ canxi và vitamin
D – hai nguyên liệu chính để xây dựng xương, bị giảm sút dẫn đến bệnh
loãng xương, đều này càng nặng nề nếu ở tuổi trưởng thành khối lượng
không đạt đỉnh.
Người bị loãng xương thường không biết mình bị
bệnh, cho đến khi bị biến chứng gãy xương, thường gặp nhất ở cổ tay, đốt
sống và cổ xương đùi. Gãy xương do loãng xương có thể xảy ra sau té
ngã, thậm chí do những va đụng nhẹ trong hoạt động hàng ngày, làm cho
người bệnh đau đớn, mất khả năng vận động, tàn phế, phải sống phụ thuộc
vào người khác và gia tăng nguy cơ tử vong.
Nam giới thường có
mật độ xương cao hơn và tỷ lệ mất xương thấp hơn nữ giới nên gãy xương
do loãng xương ở nam giới thường xảy ra ở tuổi khá cao (trên 70) và hậu
quả lại nghiêm trọng hơn: khoảng 30% đàn ông chết trong vòng một năm sau
khi bị gãy xương vùng hông, trong khi tỷ lệ này ở nữ chỉ là 12%.
Nguy cơ, dấu hiệu và triệu chứng
Người
ta thường ví bệnh loãng xương giống như một tên ăn cắp thầm lặng, hàng
ngày cứ lấy dần canxi trong ngân hàng dự trữ xương của cơ thể con người.
Khi có dấu hiệu lâm sàng, thường là lúc đã có biến chứng, cơ thể có thể
đã bị mất tới 30% khối lượng xương.
Các yếu tố nguy cơ gồm có:
tuổi tác, tiền sử gia đình, tầm vóc gầy và nhỏ (nam giới gầy gò hoặc nhỏ
bé ít có dự trữ khối lượng xương để dùng khi có tuổi): thiểu năng tuyến
sinh dục và một số tuyến nội tiết; tiền sử dùng thuốc corticosteroid
(cortisone, methylprednisolone, prednisone, prednisolone và
dexamethasone) kéo dài; uống quá nhiều rượu, hút thuốc lá, rối loạn về
ăn uống, lối sống ít hoạt động, ăn không đủ canxi (nam dưới 65 tuổi cần
1.000mg canxi mỗi ngày, trên 65 tuổi cần ít nhất 1.500mg); các bệnh mãn
tính làm giảm khả năng hấp thụ canxi hoặc ảnh hưởng xấu đến tỷ trọng
xương như tiểu đường týp 1, bệnh Crohn, bệnh Cushing, bệnh thận và phổi
mãn tính...
|
Theo thông báo của liên đoàn
Chống bệnh loãng xương thế giới (IOF), hiện chi phí cho bệnh loãng xương
tương đương chi phí cho bệnh tiểu đường và lớn hơn chi phí cho cả hai
bệnh ung thư thường gặp nhất ở phụ nữ cộng lại (ung thư vú và ung thư tử
cung). Chi phí lớn nhất cho bệnh loãng xương là để điều trị biến chứng
gãy xương, đặc biệt là gãy cổ xương đùi.
|
Biểu hiện lâm sàng: đau mỏi mơ hồ ở cột sống, đau dọc các xương dài
(đặc biệt xương cẳng chân), đau mỏi cơ bắp, ớn lạnh, hay bị chuột rút
(vọp bẻ) các cơ…; đau thực sự cột sống, đau lan theo khoanh liên sườn,
đau khi ngồi lâu, khi thay đổi tư thế. Có thể đau mãn tính hoặc cấp tính
sau chấn thương (gãy xương cổ tay, gãy lún đốt sống, gãy cổ xương đùi)…
Đầy bụng chậm tiêu, nặng ngực khó thở. Gù lưng, giảm chiều cao.
Biểu
hiện của bệnh khi có biến chứng gãy xương: đau kéo dài do chèn ép thần
kinh; gù vẹo cột sống, biến dạng lồng ngực…; gãy xương (gãy hai xương cổ
tay, gãy lún đốt sống, gãy cổ xương đùi); giảm khả năng vận động, ảnh
hưởng nghiêm trọng tới chất lượng sống của người bệnh.
Tập tạ hay khiêu vũ đều tốt
Thay
đổi lối sống là cách tốt nhất để điều trị loãng xương ở nam giới. Các
biện pháp bao gồm: tăng cường vận động, bổ sung đầy đủ canxi và vitamin
D, hạn chế rượu bia, hạn chế thuốc lá, tránh lạm dụng thuốc, tránh té
ngã và điều chỉnh các bệnh lý mắc phải.
Các thuốc dùng cho loãng
xương nam giới gồm nhóm Bisphosphonate ức chế huỷ xương, làm chậm sự mất
xương và tăng tỷ trọng xương ở cột sống và xương hông; liệu pháp
testosterone bổ sung chỉ có tác dụng với nam bị loãng xương do nồng độ
testosterone thấp. Nếu nồng độ testosterone bình thường thì không làm
tăng tỷ trọng khối lượng xương.
Loãng xương là bệnh có thể phòng
ngừa nhưng nhiều nam giới không phát hiện kịp thời để điều trị có hiệu
quả. Ngay cả khi đã bị loãng xương thì những biện pháp sau cũng giúp
ngăn ngừa xương bị yếu đi:
Cung cấp đủ canxi và vitamin D: hai
chất này là thiết yếu để tạo khối lượng xương khi còn trẻ và ngăn ngừa
mất xương khi đã có tuổi. Thành phần cấu tạo xương có đến 99% canxi, nếu
cơ thể không được cung cấp đủ thì sẽ lấy canxi từ xương, do đó cần bổ
sung canxi và vitamin D để giảm nguy cơ gãy xương hông và cột sống. Nam
cần 400 – 800 đơn vị quốc tế (IU) vitamin D mỗi ngày.
Vận động
giúp tạo dự trữ canxi, tăng sự khéo léo, sức mạnh, sự cân bằng nên ít bị
ngã và gãy xương. Ngoài ra, vận động còn bảo vệ xương không bị mất thêm
ở nam giới đã bị bệnh loãng xương. Mỗi tuần nên tập nâng tạ ít nhất ba
lần. Chạy hay đi bộ, khiêu vũ hay chơi quần vợt đều tốt, chỉ tránh môn
thể thao dễ gây gãy xương.
PGS.TS.BS Lê Anh Thư