Các nhà khoa học Na Uy và Pháp đang đánh giá một phương pháp mới chẩn đoán ung thư bằng cách xác định độ đàn hồi của khối u, gọi là elastography. Trong tương lai, nó có thể phổ biến như chẩn đoán X quang.
“Elastography cho các nhà nghiên cứu ung thư thêm 1 phương pháp nữa để chẩn đoán ung thư. Elastography phù hợp để đánh giá mức độ của bệnh ung thư”, tiến sĩ Per Kristian – chuyên gia lĩnh vực chẩn đoán bức xạ, thuộc Oslo University Hospital (Na Uy).
Để chẩn đoán ung thư, đánh giá làm thế nào bệnh ung thư phát triển và gây chết người như thế nào, các bệnh viện thường sử dụng các thiết bị lớn và tốn kém như
máy X quang, cộng hưởng từ MRI, PET, CT. Một số phương pháp sử dụng các bức xạ và thường rất tốn kém khi vận hành.
Mỗi năm, ở Na Uy, ước tính gần 100 người mắc bệnh ung thư do bức xạ X quang, theo đánh giá của tiến sĩ Lars Borgen vào năm 2012. Bức xạ từ 1 vòng quay của đầu phát máy CT cao gấp 10 lần bức xạ nền trung bình trong cả 1 năm, theo bác sĩ Erlend Bolle. Đối với PET, bệnh nhân được tiêm chất đánh dấu phóng xạ. “Chúng ta chẩn đoán tốt nhất có thể với càng ít liều phóng xạ càng tốt. Elastography là phương pháp an toàn”, tiến sĩ Hol.
Elastography kết hợp cả MRI và siêu âm. Thiết bị MRI rất đắt tiền. “Siêu âm rẻ hơn, tuy nhiên, kết quả phụ thuộc nhiều vào quá trình đánh giá siêu âm như thế nào. Trong tương lai, chúng tôi nghĩ rằng elastography sẽ được thực hiện thường xuyên tại các phòng y tế”, tiến sĩ Hol.
University Hospital đang lên kế hoạch để thực hiện kiểm tra các bệnh nhân. “Chúng ta vẫn chưa biết nhiều về elastography, nhưng phương pháp này rất hứa hẹn. Nếu elastography là kỹ thuật mà chúng ta đang mong đợi, nó trở thành một phương pháp chẩn đoán quan trọng trong tương lai. Điều này cho phép chúng ta sử dụng elastography để mô tả các dạng khối u, như là ung thư gan”, tiến sĩ Anne Cathrine Martinsen, trưởng nhóm các nhà nghiên cứu tại trung tâm Intervention Centre và là phó giáo sư khoa Vật lý tại ĐH Oslo.
Các mô khối u không có cùng độ đàn hồi như mô thường. Độ đàn hồi liên quan đến mật độ mạch máu. Khối u có nhiều mạch máu hơn mô thường. Các khối u ác tính thường có nhiều mạch máu và nhận nhiều dòng máu hơn mô lành. Các khối u khác nhau ở các giai đoạn khác nhau cũng có độ đàn hồi khác nhau. Các khối u có thể đàn hồi ít hay nhiều hơn mô lành. Một số khối u có thế di căn, một số khác thì không. Theo nghiên cứu, các chuyên gia có thể nhận được một bản đồ toàn diện về các cơ quan và khối u bằng cách xác định độ đàn hồi.
Cách thức kiểm tra đơn giản. Chuyên viên đặt đầu dò ở vị trí cần được kiểm tra. Đầu dò có 1 xung lên đến 200 dao động/giây. Sóng áp lực từ đầu dò đi vào cơ quan nội tạng. Điều này cho phép bác sĩ nghiên cứu độ đàn hồi của các mô lành hay có bất thường.
Các nhà nghiên cứu từ Beaujon University Hospital (Paris, Pháp) đang đánh giá elastography của bệnh nhân dựa trên sự xơ hóa gan. Phương pháp này thay thế sinh thiết, không cần đưa kim vào lấy mẫu ở gan bệnh nhân.
Siêu âm tạo ra 2 dạng sóng. Dạng sóng phổ biến nhất là sóng áp lực. Sóng áp lực đi sâu vào mô. Các sóng khác được tạo ra bởi áp suất bức xạ từ sóng áp lực và lan truyền theo chiều dọc, gọi là shear wave. Trong khi, sóng áp lực ảnh hưởng bởi chất lỏng, shear wave thu nhận đặc điểm của 30% của cơ thể mà không có nước. Đến nay, không thể xác định được sóng shear wave. “Chúng tôi nghiên cứu làm thế nào shear wave tương tác với mô, và độ nhớt, mức độ tập trung và lưu tốc”, tiến sĩ Hom.
Sóng áp lực có tốc độ 1500m/s. Shear wave có tốc độ 1-10m/s. “Một
máy siêu âm thông thường có thể tạo ra 100 ảnh/s. Tốc độ có thể được tăng lên 1000 ảnh/s để thu được shear wave. Để đạt đến tốc độ này, chúng ta phải chấp nhận hy sinh chất lượng ảnh”, nghiên cứu sinh hậu tiến sĩ Peter Nasholm, khoa thông tin.
Nếu tần số thay đổi, tốc độ sóng có thể thay đổi. Nếu khối u càng có tính chất nguy hiểm, tốc độ của sóng càng cao. Một lượng tính toán lớn cần phải dùng để biên dịch các sóng này. Thuật toán là khá phức tạp.
Các nhà nghiên cứu Pháp,trong tương lai, tin rằng elastography có thể thay thế Mammography. Mammography dùng tia X để quát hình ảnh vú và liều bức xạ là không tránh khỏi. “Elastography có thể là phương pháp kiểm tra hỗ trợ quan trọng trong chẩn đoán ung thư vú. Một số thử nghiệm lâm sàng lớn được thực hiện trong tương lai gần nếu chúng ta có thể thay thế Mammography bằng Elastography”, giáo sư Mickael Tanter tại Technical University College for Industrial Physics and Chemistry (Paris, Pháp).
Intervention Center ở Oslo không khẳng định chắc chắn hơn giáo sư Pháp, tuy nhiên, “nếu elastography có thể thay thế quét ảnh ung thư vú, nó có thể quan sát các khối u nhỏ chất lượng hơn hiện tại. Trong Mammography, thật là khó để chẩn đoán các khối u nhỏ. Nhiều người hy vọng elastography có thể dùng để quan sát khối u nhỏ, nhưng đến nay nó vẫn còn là một quá trình dài”, chuyên gia chẩn đoán bức xạ Per Kristian Hol.
Nhóm phóng viên MedImaging International